Το χρήμα ως χρέος αλα Ελληνικά - Ποιός χειρίζεται το χρήμα στην Ελλάδα?

Τα τελευταία χρόνια, ειδικά με την ραγδαία ανάπτυξη του Internet, έγινε ομολογουμένως πιο εύκολο να αναζητήσει κανείς πληροφορίες στο Internet ή να επιδοθεί στις δικές του μελέτες για διάφορα φαινόμενα και γεγονότα που επηρέασαν η επηρεάζουν τον κόσμο μας. Στα πλαίσια αυτά δημιουργήθηκαν με τον καιρό ομάδες μελέτης, οι οποίες ασχολήθηκαν με πλήθος θεμάτων λαμβάνοντας πολλές φορές την ετικέτα των 'συνομοσιολόγων'. Βέβαια δεν μιλάμε για μια νέα τάση αλλα για διάδοση σε μεγαλύτερο εύρος και ταχύτητα της υπάρχουσας λόγω του Internet. Αξίζει να αναφερθούμε σε μερικά τέτοια εγχειρήματα για να κατανοήσουμε τα παραπάνω.

Το Zeitgeist ας πούμε αποτελεί ένα απο τα πιο γνωστά πονήματα που αφορούν την παγκόσμια οικονομική κατάσταση, τα θεμέλια του σύγχρονου πολιτισμού και πώς διαμορφώθηκε απο μια συγκεκριμένη ομάδα ισχυρών ανθρώπων. Κοντά στα τρία επεισόδια του ακουμπά και το Money as Debt που ουσιαστικά εξηγεί απλοποιημένα τον τρόπο λειτουργιάς του νομισματικού και του τραπεζικού συστήματος ώστε να γίνει κατανοητό το μέγεθος της απάτης. Μια άλλη καλή τέτοιου τύπου ανάλυση είναι το Money Masters το οποίο εξηγεί με λεπτομέρειες και ιστορικά ντοκουμέντα την δημιουργία του Αμερικανικού νομισματικού συστήματος και τους ανθρώπους που συντέλεσαν σε αυτή.

Δεν είναι σκοπός αυτού του κειμένου να σταθεί σε αυτά όμως. Σκοπός είναι να ακολουθήσει το παράδειγμα των προαναφερθέντων πονημάτων και να παραθέσει κάποιες πληροφορίες και σκέψεις που αφορούν την Ελληνική περίπτωση.

Η Εθνική Τράπεζα

 To 1841 λοιπόν ιδρύεται η Εθνική Τράπεζα σύμφωνα με το όραμα του Ιωάννη Καποδίστρια και με ιδρυτή τον Γεώργιο Σταύρου. Παράλληλα της δίδεται το Εκδοτικό προνόμιο. Δηλαδή ήταν ο υπέυθυνος φορέας για την εκτύπωση και διοχέτευση χρήματος στην αγορά καθώς και για την νομισματική πολιτική σε συνεργασία με την κυβέρνηση. Το 1880 είναι απο τις πρώτες εταιρίες που εγγράφεται στο Χρηματιστηριο Αξιών Αθηνών. Απο την ίδρυση της και μετά λάμβανε μέρος σε διάφορα κρατικά έργα είτε με τη μορφή άμεσης χρηματοδότησης είτε με τη μορφή έκδοσης δανείων πρός το κράτος. Σε γενικές γράμμες η σταθεροποιητική της επίδραση στα ταραχώδη πρώτα χρόνια ύπαρξης του Ελληνικού κράτους ήταν αξιοσημείωτη. Συνέχιζε να αναπτύσσεται απορροφόντας μικρότερα τραπεζικά ιδρύματα όπως η Προνομιούχος Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας (1899) και Τράπεζα Κρήτης (1919). Αξίζει να σημειώθεί οτι το όνομα Προνομιούχος χρησιμοποιήθηκε διότι και αυτή η τράπεζα είχε το προνόμιο έκδοσης χρήματος σε συνδυασμό με την Εθνική Τράπεζα. Κάποιοι όμως είχαν άλλα σχέδια τόσο για την Εθνική τράπεζα, όσο για την νομισματική πολιτική της Ελλάδας. Το 1927 αφαιρείται απο την Εθνική Τράπεζα το εκδοτικό προνόμιο με την ίδρυση της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδος. 

Η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος. 

Montagu Norman

Η ΚΤΕ ιδρύεται το 1927 με δάνειο (?) απο την Εθνική 800.000 δραχμές την περίοδο που οι τότε αγορές επιστρέφουν στον χρυσό κανόνα (τη σύνδεση των εθνικών νομισμάτων με την τιμή του χρυσού). Η ίδρυση της ήταν απόρροια ενός παραρτήματος της συνθήκης της Γενεύης μέσω του οποίου η Κοινωνία των Εθνών (ο προπομπός του Οργανισμού Ηνωμένων εθνών), υποχρέωσε την Ελλάδα να δημιουργήσει ένα νέο τραπεζικό ίδρυμα που θα διαχειρίζεται το νόμισμα και δεν θα έχει καμία κρατική εξάρτηση αλλά ούτε και εμπορική δραστηριότητα. Για ποιό λόγο όμως να χρειαστεί να υποχρεωθεί η Ελλάδα στην δημιουργία ενός επιπλέον ιδρύματος τη στιγμή που υπήρχε ήδη η Εθνική Τράπεζα? Η ανάγκη που είχαν ορίσει οι Διεθνείς τραπεζίτες (Montagu Norman - Διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας-Ogden Mills Υπουργός οικονομικών των ΗΠΑ) για νομισματική σταθερότητα και αποσύνδεση της διαχειρίστριας του νομίσματος τράπεζας απο οποιαδήποτε κρατική επιρροή, δεν ήταν τίποτα άλλο παρα η ανάγκη διασφάλισης οτι η Ελλάδα θα πληρώσει τα χρέη της (Κάτι πρέπει να μας θυμίζει αυτό). Χρέη που είχαν προελθει απο το τριμέρες 'Προσφυγικό Δάνειο' που πήρε το Ελληνικό Κράτος για να καλύψει αυξημένες ανάγκες αναχρηματοδότησης των χρεών που είχαν δημιουργηθεί απο τον 1ο Παγκόσμιο πόλεμο, και τους Βαλκανικούς καθώς και για την διαχείριση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Δάνειο, χρεός, δάνειο, χρέος. Ο γνωστός κύκλος. Το σημαντικότερο όμως ήταν οτι οι επίσημες δικαιολογίες κάλυπταν το αληθινό σχέδιο. Διαχείριση των νομισματικών συστημάτων όλων των ευρωπαικών χωρών απο ένα κεντρικό πυρήνα που θα αποφασίζει πότε και πως θα διοχετευόταν ή όχι το χρήμα, καθώς και πότε θα αυξάνονταν ή μειώνονταν τα επιτόκια δανεισμού. Ήταν απλό. Αντί να εκδίδουν τα κράτη χρήμα θα τους δάνειζε η κεντρικής τους τράπεζα με τόκο. Ποιά η διαφορά? Τράπεζα η μια τράπεζα και η άλλη. Μα η Εθνική Τράπεζα χρηματοδοτούσε άτοκα. Και η εθνική Τράπεζα είχε εμφανή μετοχική σύνθεση με μεγαλύτερη συμμετοχή του κράτους. Η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος ποτέ δεν ανακοίνωσε την μετοχική της σύνθεση (ψάχτε το και αν βρείτε την τωρινή μετοχική σύνθεση διορθώστε με). Η προσπάθεια δημιουργίας ενός ευρωπαικού πλέγματος κεντρικών τραπεζών κατα τα πρότυπα της Fed και της Βρετανικής Κεντρικής Τράπεζας φαίνεται πιο εύκολα αν δεί κανείς τις 'νέες' κεντρικές τράπεζες της περιόδου 1917-1931 που έχουν ακριβώς τους ίδιους καταστατικούς σκοπούς και λειτουργίες όπως η ελληνική. Χώρες όπως οι Αυστρία Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Πολωνία, Γιουγκοσλαβία, αλλά και χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως η Κολομβία το Μεξικό και η Γουατεμάλα απέκτησαν κεντρικές τράπεζες την προαναφερθείσα περίοδο, με πρωτοστάτες πάντα τους Montagu Norman, Ogden Mills, Edwin Kemmerer, Hjalmar Schacht. 

Σε επόμενα κείμενα, θα εξετάσουμε πιο προσεκτικά, το ρόλο των παραπάνω καθώς και τις διασυνδέσεις τους, όπως θα δούμε επίσης και την Ελληνική πλευρά (Βενιζέλος, Ζαίμης, Μιχαλακόπουλος κλπ).

Πηγές

www.nbg.gr

www.bankofgreece.gr

www.wikipaidia.org

Ηλίας Βενέζης 'Χρονικόν της Τράπεζης της Ελλάδος'  

John Benjamin Goodman 'Monetary sovereignty: the politics of central banking in western Europe'

P. J. Cain, Anthony G. Hopkins 'British imperialism, 1688-2000' 
Louis P. Cassimatis 'American influence in Greece, 1917-1929'
John Singleton 'Central Banking in the Twentieth Century'